Blog psychologiczny

Emocje: ciekawostki, które pomogą ci je lepiej zrozumieć

Emocje to fascynująca sprawa! Dlatego dzisiaj chciałabym podzielić się z wami kilkoma ciekawostkami dotyczącymi świata emocji, które mogą cię zaskoczyć:

Emocje i myśli wpływają na siebie nawzajem

Przez wiele lat uważano, że to nasze myśli wpływają na to, co czujemy. I czasem tak bywa. Jeśli pomyślę, że moje dziecko specjalnie robi mi na złość, to zapewne pojawi się we mnie frustracja i złość. Ale dzisiaj wiemy, że relacja pomiędzy naszymi myślami i naszymi emocjami jest bardziej skomplikowana…Okazuje się bowiem, że również nasze emocje powodują, że po naszej głowie zaczynają krążyć takie, a nie inne myśli.

Mamy w naszym ciele taki niezwykły nerw, który nazywamy nerwem błędnym. Nazwa nieprzypadkowa, bo nerw ten wije się po naszym ciele, oplatając bardzo różne jego regiony. Nerw błędny w 80% składa się z nerwów czuciowych, które zbierają doznania z naszego ciała i przesyłają je do naszego mózgu.
Kiedy nasz mózg otrzymuje informacje z ciała ( np. o przyspieszonym biciu serca) zaczyna taką informację interpretować: co ta zmiana w ciele znaczy? Jesteśmy w niebezpieczeństwie czy też nie? Trzeba działać czy można wrzucić na luz?  Jak się domyślacie, od tej interpretacji będzie bardzo wiele zależeć. Przykładowo to, czy mózg zdecyduje się wyciszyć reakcje stresową czy wprost przeciwnie podkręcić cały mechanizm.
To co ważne- cała ta komunikacje pomiędzy nerwem błędnym a mózgiem dzieje się tak szybko, że właściwie poza naszą świadomością. Ma to swoje uzasadnienie ewolucyjne. Na pełnej niebezpieczeństw sawannie trzeba było działać szybko.
Naukowcy coraz bardziej zwracają więc uwagę na to, że jednoznaczna odpowiedź co jest pierwsze w łańcuchu emocjonalnym: myśl czy emocja jest bardzo trudne. I być może nadal więcej mamy w tej kwestii zagadek niż pewności. 

Emocje są jak magnes

Stara mądrość ludowa głosi, że ciągnie swój do swego. W przypadku emocji tak właśnie jest. Złość nakręca spiralę złości, smutek okrywa się kolejnymi warstwami smutku, lęk niczym magnes przyciąga do siebie kolejne niepokoje. To z tej przyczyny, będąc rozdrażnionymi zwiększamy swoje szanse na wybuch złości. Gdy jesteśmy czymś zaniepokojeni, wszędzie widzimy kolejne zmartwienia. Kiedy budzimy się w ‘czarnym’ nastroju, kolejne wydarzenia dnia tylko potwierdzają nam beznadziejność świata. Dlaczego tak się dzieje?

Tutaj znowu wracamy do skomplikowanego świata zależności pomiędzy naszymi emocjami a myślami. Emocje wpływają na nasze postrzeganie świata i sposób myślenia. A to z kolei może wpływać na wybory, jakich dokonujemy. Przykładowo, w złości nasze myślenie staje się tunelowe, a nasza uwaga ma tendencję do wyłapywania z otoczenia kolejnych rzeczy, które potwierdzają, że mamy powody do złości. A to może przełożyć się na to, że sami zaczniemy generować sytuacje, które będą nakręcać naszą złość ( np. wszczynając kłótnie z dzieckiem z powodu jakiejś błahostki). Smutek odcina nas od świata, kieruje naszą uwagę do wewnątrz, spowalnia myślenie ku bardziej refleksyjnym torom, wypompowuje z energii. Co z kolei może skutkować tym, że zamiast spotkać się z przyjaciółmi, wybierzemy słuchanie melancholijnych melodii siedząc pod kocem ( co jeszcze bardziej wzmocni nas smutek). W taki sposób całe koło się zamyka, bo napędzające się pod wpływem danego stanu emocjonalnego myśli i podejmowane działania dalej nakręcają te same emocje.

Nie musimy być więźniami naszych emocji

Jednym z najczęstszych nieporozumień dotyczących naszych emocji jest przeświadczenie, że emocje zabierają nam w jakiś sposób wolny wybór. Słychać to najczęściej w komunikatach : ” zrobiłem to, bo czułem xyx” ( uderzyłem ciebie, bo byłem  zezłoszczony. Nie odczytałem tego referatu, bo za bardzo się bałem. Warto jednak wiedzieć, że tak jak nie mamy wpływu na to, co czujemy w danym momencie ( podobnie, jak nie mamy wpływu na pogodę za oknem), tak mamy znaczny wpływ na to, jakie działania/ wybory podejmujemy ( przynajmniej w większości przypadków).

Emocje nie zostały stworzone po to, aby być naszym więzieniem, ale żeby pomóc nam efektywnie działać. Są rodzajem informacji do wykorzystania. Możemy odczuwać i jednocześnie podejmować wybory zgodne z nami ( a nie według tego, co podpowiadają nam emocje- bo to przecież od nas zależy, jak wykorzystamy informacje, które przekazują nam emocje). Mamy wybór.

Robię to i czuję xyz ( Byłem zezłoszczony i spokojnie przedstawiłem swoje argumenty. Odczytałem referat i bardzo się bałem).

Emocje nie są faktami

Wiedza o tym, że nasze emocje nie są faktami jest kluczowa w dwóch aspektach.

Po pierwsze daje jasny komunikat, że z emocjami się nie dyskutuje ( bo jak dyskutować z czymś tak subiektywnym jak odczucia? Można to porównać do sytuacji, gdy ktoś mówi, że boli go głowa. Czy będziesz się z nim spierał, że nie ma racji?)

Po drugie, wiedząc, że emocje są naszymi subiektywnymi odczuciami zyskujesz możliwość odkrycia, że nie zawsze są one dobrymi doradcami ( nie zawsze mają rację).

Przykładowo, lęk ci mówił: jesteś w niebezpieczeństwie i będzie chciał, żebyś unikał rzeczy, których się obawiasz. Złość będzie podpowiadała: to jego wina! zrobił to specjalnie ! i chciała żebyś atakował. Smutek będzie twierdził, że wszystko to bez sensu i zachęcał do zakopania się pod kołdrę. Będą momenty, w których pójście za tym, co podpowiadają emocje będzie dla ciebie dobre. Czasem jednak stany emocjonalne będą mocno zawężać i zniekształcać twoją perspektywę, a  zrobienie czegoś zupełnie przeciwnego do tego, co doradzają ci uczucia może okazać się dla ciebie ( i dla twojego zdrowia psychicznego) lepsze.

Są myśli, które lubią przebierać się za uczucia

W psychologii swego czasu uknuto termin ” uczucia rzekome’, który odnosi się do naszych myśli, które traktujemy jakby były naszymi emocjami. Przykładem takich myśli w przebraniu są na komunikaty, które znajdziesz poniżej:

„Czuję, że mnie nie szanujesz.” ” Czuję, że mnie nie kochasz”, ” Czuję się przytłoczony” „Czuję się ignorowany.” „Czuję, że mnie nie rozumiesz.” „Czuję, że nie zależy wam na mnie.”, ” Czuję się zlekceważony”, ” Czuję się niedoceniony”, ” Czuję się skrytykowany” – lista ta oczywiście nie jest skończona,

Dlaczego tak ważne jest rozróżnienie pomiędzy tym, co odczuwamy a tym co myślimy? Z prostej, ale kluczowej przyczyny- z naszymi myślami, które są pewnego rodzaju interpretacją świata, innych ludzi i nas samych możemy podejmować dyskusję ( z emocjami zaś, które są naszymi subiektywnymi doświadczaniami nie chcemy dyskutować- im potrzebne jest uprawomocnienie). 

Nasz myśli są interpretacjami, a więc pewnego rodzaju pomysłami na rzeczywistość. I często te pomysły/oceny, które powstają w głowie mają się nijak do tego, co dzieje się poza naszą głową. Moje myśli mogą interpretować zachowanie innej osoby jako krytykowanie mnie, kiedy w rzeczywistości  chce nam ona pomóc. Dlatego tak ważne jest weryfikowanie tego, co pojawia się nam w głowie: czy istnieje inna możliwość widzenia tej sytuacji

Emocje nie robią krzywdy

” Złość piękności szkodzi” i ” przestraszyć się na śmierć” ręka w górę kto nie zna tych starych ‘mądrości’ ludowych. Mogą nas one śmieszyć, ale tkwi w nich ziarno prawdy- większość z nas w pewnej mierze boi się emocji. Te obawy mogą mieć różne intensywności. Od niepokoju, że dana emocja w jakiś sposób stanie nam na drodze do realizacji celów, aż do przekonania, że od emocji można zwariować, a nawet umrzeć.

Na szczęście nie mamy żadnych dowodów medycznych, które potwierdzałyby, że emocje w jakikolwiek sposób mogą być dla nas szkodliwe. Wprost przeciwnie! Wiemy, że nasze ciała bywają mądrzejsze od naszej głowy. Pomyśl o sytuacjach, w których twoje ciało zmusza cię do wymiotów, aby w ten sposób usunąć szkodliwe toksyny, które pojawiły się w żołądku. Pomyśl o omdleniu, które  jest naturalną strategią, po które sięga ciało, aby wyrównać ciśnienie krwi. Pomyśl o odruchu kaszlu, który oczyszcza płuca.  Ciało umie sobie radzić. I w swojej mądrości jest wstanie sobie poradzić z doświadczeniem każdej emocji.

Mądrość ciała w regulowaniu emocji możemy też od najmłodszych lat wspierać. Jednym ze sposobów mogą być zabawy pomagające radzić sobie z emocjami, które zebrałam dla was w 80 Kartach Zabaw Wspierających Regulację Emocji. Więcej o nich przeczytasz TUTAJ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 Comment

  • Maria Hg

    Świetny artykuł! Prosto i ciekawie wyjaśnione bardzo istotne sprawy. ?

  • Write a Comment

    Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

    pozwól mi płakać ze smutku i krzyczeć ze zranienia

    Dziecięce emocje mają w sobie pewnego rodzaju czystość. Jak mały człowiek się smuci- to się smuci. Jak się złości- …

    Emocje: ciekawostki, które pomogą ci je lepiej zrozumieć

    Emocje to fascynująca sprawa! Dlatego dzisiaj chciałabym podzielić się z wami kilkoma ciekawostkami dotyczącymi świata …

    Dziecięce emocje: pięć pułapek, w które najczęściej wpadamy

    W tym artykule chciałabym podzielić się z wami najczęstszymi pułapkami, w które możemy wpaść, kiedy przychodzi mierzyć …